November 2015
Çuhadaroğlu Alüminyum 2015 Öğrenci Yarışması / Gözlem Yapısı
with Başak Bilge Akçaoğlu
Aslında gökyüzüne bakmak birbirinden farklı zaman dilimlerinin süperpoze edilmiş haline bakmak gibidir. Sadece bir göz hareketinizle zamanda bir uçtan bir uca gidebilirsiniz. Bu esnek zaman skalası binanın etrafındaki izleyicilerin hareket alanına yansıyor ve gökyüzündeki dinamizm aynı doğrultuda önce yapıya, ardından cepheyi izleyen katılımcılara aktarılıyor.
Aslen ışık kirliliğinden uzak, gerekli teknik analizleri yapılmış tüm lokasyonlara uyum sağlayabilen Timeless, Türkiye’de bir örnek teşkil etmesi açısından Bursa/Keles ilçesi bölgesinde planlanan Bursa Karanlık Gökyüzü Parkı’nı mesken edinmiştir. Şehir ışıklarından kaçarak gökyüzünü gözlemeye meraklı binlerce kişi için uygun alan sağlayan bu park, yıldızları ve gök cisimlerini daha rahat kayıt altına almayı kolaylaştırıyor. İçine dahil olması öngörülen Timeless ise teleskopla gözlem hobisi olan astronomi meraklılarıyla park toplumu arasında bir köprü oluyor.
Astronomi ilk çağdan bu yana insanlık için en önemli bilgi kaynaklarından olmuştur. Gökyüzünü gözlemleyen insanoğlu bilim, fizik, matematik gibi alanlarda gelişme kaydederek medeniyetin gelişmesine katkı sağlamıştır. İlk teleskopla gözlem ise Galileo Galilei tarafından 1609’da gerçekleştirilmiştir. Gözlem teknikleri 1704 yılında ise Isaac Newton tarafından yapılan bir teleskopla geliştirilmiştir.
Gökyüzünü gözlemek zamanda yolculuk yapmak gibidir. Gökyüzünde bulunan her objenin ışınlarının dünyaya ulaşması farklı zaman dilimlerinde gerçekleşir. Örneğin Güneş’ten sonra Dünya’ya en yakın yıldız olan Proxima Centauri yaklaşık 4 ışık yılı uzaklıktayken, çıplak gözle görülebilen en uzak gök cismi Andromeda yaklaşık 2,2 Milyon ışık yılı uzaklıktadır. Bu yüzden gözlemevleri zaman boyutunda çok geniş bir spektrumla ilgilendiği için zamansız olarak nitelendirilebilirler. Timeless astrofotografi meraklıları için deneysel bir performans yapısıdır. Yapının terasında gözlem yapan teleskop operatörünün edindiği görüntü naklen yapının cephesine yansıtılır ve böylece iç mekanda gerçekleşen performans, dış mekanda ekstra bir gözlem mekanı oluşmasını sağlar. Konum olarak Bursa Karanlık Gökyüzü Parkı’nda bulunacağı için park bağlamında farklı katılımcılarında bu eyleme dahil olmaları mümkündür. Böylece katılımcılar da gökyüzünü hangi bölümü gözleniyorsa o doğrultuda konumlanarak yapının dinamizmine dahil olurlar. Strüktürel olarak yapı iç ve dış olarak iki bölümden oluşur. Bilinen gözlemevi kubbelerinden farklı olarak binanın tüm kabuğu dönebilir. İç yapı ise ahşap strüktürden oluşuyor ve statik halde bulunuyor. 2 kat ve 1 teras katından oluşan iç yapı, 4 gökyüzü gözlemcisi kapasitesine, yeme-içme, duş, mutfak ve depo alanlarına sahiptir. İç ve dış yapının zemine ulaşan taşıyıcıları ayrı tutulmuştur böylece hareketli kabuğun sarsıntılarından teleskopun etkilenmesi önlenmiştir. Sürdürülebilirlik boyutunda gündüzleri sürekli güneşi gözlemleyen eğimli çatısının fotovoltaik panellerle kaplanması günün her saatinde en verimli güneş açısının alınmasına yarar. Aynı zamanda bu eğimli çatı suyu toplar ve projeksiyon perdesinin arkasından yer altındaki su tankında depolar. İç yapıdaki ahşap konstrüksiyonu Uludağ eteklerinde bolca bulunan meşe ağaçlarından elde edilir ve böylece yerel malzeme kullanarak karbon ayak izinin azaltılmasına katkı sağlanır.
